'Dat leven was het Licht van de mensen....'
25 december 2006

 

 

'Dat leven was het Licht van de mensen....'

25 december 2006

Kerstmis 2006

ëDat was het Licht der mensenÖí

Kerstmis is van oudsher een lichtfeest. Niet toevallig wordt het op 25 december gevierd, de datum waarop in het oude Rome de feestelijkheden plaatsvonden ter ere van ësol invictusí de onoverwinnelijke zon. In het midden van de winter, wanneer de dagen weer een heel klein beetje begonnen te lengen, vierde men het feest van het licht. Christenen vierden dat Jezus het ware licht is dat de duisternis en de nacht van onze wereld verlicht.

Is dat nog zo?

Waar ijken wij ons kerstfeest op?

Het sneeuwt niet, het vriest niet, we lopen niet in dikke jassen en mantels met warme sjaals. Handschoenen liggen nog in de kast. Geen koude oren of tintelende vingers. Niet met de handen op de rug zwierend over dichtgevroren kanalen of meertjes. Wordt het wel echt winter? De teksten van kerstliedjes kloppen niet meer. Geen sneeuw op de takken van de bomen, geen zacht neerdalende vlokjes. Geen sneeuw in de dalen van de bergen om te skiÎn want moeder aarde warmt op. Nooit meer een witte kerst? Vijfentwintig jaar geleden voor het laatst.

De radio staat aan en ik zit achter mijn computer aan mijn kerstbrief  voor de jongeren te werken. Mijn aandacht wordt getrokken door een kort nieuwsbericht: ëenkele jongeren trekken een gehandicapte vrouw uit haar rolstoel. Schoppen en trappen haar. Ze belandt met twee gebroken ribben in het ziekenhuisí.

Zoals de sneeuw niet meer hoort bij de winter en de zacht dalende sneeuw op de bomen niet meer bij de witte kerst, hoort ëliefdeí niet meer thuis in onze wereld?

Een kind wordt het leven op een school ontnomen, een bejaarde vrouw wordt het ziekenhuis ingetrapt. Bij de verdwijnende sneeuw en het gemis van bevroren kanalen kan ik mij nog neerleggen, maar bij het verdwijnen van de ëliefdeí uit onze wereld, onze stad, dat nooit!

Dat heeft te maken met het echte ëkerstfeestííde kern van het verhaal dat we vandaag herdenken: de viering van de geboorte van het Kind dat ons gegeven is om te blijven geloven in liefde wereldwijd.

Maar het licht van God dringt zich niet op; het is klein en broos, het komt naar ons toe in een kwetsbare mensengestalte.

Velen zien dat licht niet of weigeren het te aanvaarden. Toch wordt dat licht ons in handen gegeven, aan ons toevertrouwd. Wij mogen in Gods licht staan. Dan gaat er een nieuwe toekomst open voor ons en voor de wereld. Dan blijft het licht schijnen in de duisternis en krijgt de duisternis  nooit het laatste woord.

Maar het nieuwe kind dat we vandaag in ons midden herdenken, staat niet alleen in het licht. Om hem heen staan de ballingen uit de eerste lezing, mensen die snakken naar een goed en wijd land waar ze in vrede kunnen leven. Er zijn ook van die bannelingen in ons eigen land in onze eigen stad.. Maar ze hebben geen Jeruzalem om naar terug te kunnen, ze hebben geen been om op te staan, de route terug is in feite afgesneden.

Ze vragen ons of wij hun Jeruzalem willen zijn, of zij mogen wonen in ons, bij ons, onder ons. Wie ëneení zegt, moet beseffen dat die ballingen op deze morgen staan in het licht van het kind. In Gods licht zelf.

Vannacht was ik in de Amsterdamse Pijp. In de Vredeskerk om daar de kerstnachtviering bij te wonen. De dienst begon met de oproep tot gebed door een Iman. Hij zou dat  het liefst gedaan hebben vanuit de toren van de kerk. Maar dat zou te gevaarlijk zijn want de toren wordt gerepareerd. Toen maar van achter uit de kerk.

De licheten gingen uit, een enkele kaars flikkerde op, de stem riep in het Arabisch op tot gebed.

Het had een teken van vrede  moeten zijn  voor de hele Pijp, maar nu beperkte het zich tot de ruimte van de kerk. Sommige mensen kregen rillingen over hun rug Is het dan toch mogelijk elkaar te vinden op de weg van de vrede en van het licht door een simpele oproep tot gebed in de nacht waarop we geboorte van Jezus onze redder herdenken.

Een kind onze redder?

Een kind is geboren in een stal. Als mensen willen redden, dan sturen ze troepen, tanks, vliegtuigen en wapens. Als God komt redden, stuurt Hij een kind. In het oude verbond zoekt God contact met mensen: Hij zendt aartsvaders, koningen, profeten. Maar als hij zichzelf helemaal wil openbaren, dan komt hij als een kind: hulpelozer kan het niet. Hij komt niet van bovenaf met macht en luister. Hij komt van binnenuit.

In het licht van het kind staan ook alle ëlicht mensení van de wereld. In het evangelie van deze morgen worden zij ook wel genoemd: ëKinderen van Godí. Zij zijn niet uit bloed noch uit de begeerte van het vlees of de wil van een man, maar uit God geborení. Zouden zij wellicht die mensen kunnen zijn?

Ja, als wij beseffen dat er meer is tussen hemel en aarde dan wij kunnen zien.

Ja, als wij durven erkennen dat Gods licht sterker is dan onze zwartste nacht.

Ja, als we ons durven te bekennen tot de mensen van de zachte krachten, de schamele herders en de vreemde wijzen rondom de kribbe van het kind.

Kerstmis is een uitnodiging om in het licht te gaan staan.Op het einde van het Rembrandt jaar is het misschien de moeite waard om bij hem op te merken hoe hij steeds weer mensen in het licht zet. De thuiskomst van de verloren zoon is zoín schilderij. Hij zet zowel de vader als die jongeste zoon in het licht. Maar de door-en door fatsoenlijke oudste zoon blijft in het donker staan. Dit portret sluit aan bij de portretten van de kribbe. Ga staan in het licht, vergeef elkaar, hou van elkaar en wens elkaar een zalig kerstfeest toe.

Bij gelegenheid van een nieuwsbrief aan de jongeren waar ik voor werk, maakte ik het volgende gedicht:

Kerstmis

Waar bespeur ik vrede?

Waar bespeur ik licht?

Liefde, waar ben je te vinden?

Waar eindigt mijn zoektocht in deze wereld?

Kerstmis

Waar ben je te vinden

In het kind op de straat of verlaten in de bergen,

In het zwangere meisje dat er alleen voor staat?

Kerstmis

Ik zoek jouw vreugde bij de mensen,

Klein en groot, arm en rijk.

In duistere en verlichte straten,

Vol geluiden schreeuwend om Licht

Voor mensen klein en uitgebuit.

Kerstmis

Niet weg te denken uit de verlichte

Straat en versierde winkels

Maar waar is de plek om te schuilen

Te troosten, je hart te openen

Voor hen die zich willen verwarmen

Aan het LichtÖ..

Een gelukkig en zalig kerstfeest toegewenst.

Harrie Kanters sdb

Kerst 2006

Nicolaaskerk Amsterdam